ОСНОВНІ ПОЛОЖЕННЯ ЛІНГВІСТИЧНОЇ ТЕОРІЇ АФОРИЗМУ
DOI:
https://doi.org/10.31499/2415-8828.1.2019.169366Ключові слова:
афоризм, теорія мови, афористична одиниця, лінгвістична категорія, лінгвістична теорія афоризмуАнотація
У статті сформульовані основні положення лінгвістичної теорії афоризму. Обґрунтовується, що афоризмам властива специфічна прикмета афористичності (узагальнено-універсальної семантики), на підставі чого вони утворюють окрему категорію лінгвістичних одиниць, ізоморфних за своїми основними семантичними, структурними і функціональними властивостями фразеологічним і лексичним одиницям. Такий підхід не виключає й інших поглядів на мовну природу афоризму, але дозволяє повністю самодостатньо описувати його в рамках окремого напрямку мовознавства – афористики (або лінгвістики афоризму), в основу якої можуть бути покладені запропоновані у статті положення лінгвістичної теорії афоризму.Завантаження
Посилання
Англа-беларускі парэміялагічны слоўнік = English-Belarusian Paremiological Dictionary (2009). Іваноў Я. Я. (рэд.). Магілёў, 240 с.
Балакова, Д., Вальтер, Х., Венжинович, Н. Ф., Гутовская, М. С., Иванов, Е. Е. и Мокиенко, В. М. (2014). Лепта библейской мудрости: библейские крылатые выражения и афоризмы на русском, английском, белорусском, немецком, словацком и украинском языках. Словарь. Могилев, 208 с.
Иванов, Е. Е. (1995). Афоризм как единица языка (к истории и теории понятия). [В:] Лингвистика на исходе ХХ века: итоги и перспективы. В 2 т. Кобозева И. М. (отв. ред.). Москва, т. 1, с. 192–193.
Иванов, Е. Е. (1999). Изучение языковой природы афоризма в русистике 1960–80 гг. (проблемы формирования лингвистической теории афоризма). Минск, 52 с.
Иванов, Е. Е. (2001). Русско-белорусский словарь пословиц = Руска-беларускі слоўнік прыказак: 777 пословиц русского языка, свыше 5000 белорусских паремиологических эквивалентов и соответствий. В 2 ч. Могилев.
Иванов, Е. Е. (2006а). О понятиях «афористический текст», «афористичность (афоризация) речи» и «афористический стиль». [У:] Весці Беларускага дзяржаўнага педагагічнага ўніверсітэта імя М. Танка. Серыя 1, № 3 (49), с. 76–79.
Иванов, Е. Е. (2006б). Универсальное высказывание и афоризм. [У:] Веснік Віцебскага дзяржаўнага ўніверсітэта, № 2 (40), с. 88–93.
Иванов, Е. Е. (2008). О понятиях «речевой» и «языковой» афоризм. [У:] Веснік Брэсцкага ўніверсітэта. Серыя філалалагічных навук, № 2 (10), с. 125–130.
Иванов, Е. Е. (2009а). Антипословицы Рунета: типология и словарь. Минск, 72 с.
Иванов, Е. Е. (2009б). Критерии систематизации афористического материала как объекта лексикографического описания. [В:] Проблемы истории, филологии, культуры = Journal of Historical, Philological and Cultural Studies, № 2 (24), с. 88–91.
Иванов, Е. Е. (2009в). Об основных типах афористических высказываний. [У:] Веснік Магілёўскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя А. А. Куляшова, № 1 (32), с. 126–132.
Иванов, Е. Е. (2015). Паремиологический минимум и основной паремиологический фонд. [В:] Паремиология в дискурсе. Ломакина О. В. (ред.). Москва, с. 48–66.
Иванов, Е. Е. (2016). Лингвистика афоризма. Могилев, 156 с.
Иванов, Е. Е. (2017). Афористичность и фактологичность однофразовых текстов. [У:] Веснік Магілёўскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя А. А. Куляшова. Серыя А, № 1, с. 91–92.
Иванов, Е. Е. и Мокиенко, В. М. (2007). Русско-белорусский паремиологический словарь. Могилев, 242 с.
Иванов, Е. Е. и Петрушевская, Ю. А. (2016). Английские пословицы: из литературы и в литературе: этимология, функционирование, варианты = English Proverbs: from Literary Texts, in Literary Texts: Etymology, Usage, Variability. Могилев, 76 с.
Іваноў, Я. Я. (1994). Афарызм як прадмет філалогіі і аб’ект лінгвістыкі. [У:] Веснік Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Серыя 4, № 3, с. 61–65.
Іваноў, Я. Я. (2000а). Афарызмы Максіма Багдановіча. [У:] Праблемы беларускага літаратуразнаўства. Клімуць Я. І. (адк. рэд.). Мінск, с. 123–131.
Іваноў, Я. Я. (2000б). Семантыка беларускіх афарызмаў. [В:] Известия Гомельского государственного университета имени Ф. Скорины, № 2 (25), с. 94–99.
Іваноў, Я. Я. (2002а). Максім Гарэцкі: «Думы мае, думкі, летуценні мае …» (матэрыялы да «Анталогіі беларускага літаратурнага афарызма»). [У:] Край = Kraj, № 1–2, с. 228–238.
Іваноў, Я. Я. (2002б). Якуб Колас: «Таемны вы, зямлі скрыжалі! Чаго ў сябе вы не ўпісалі!» (матэрыялы да «Анталогіі беларускага літаратурнага афарызма» з паэмы «Новая зямля»). [У:] Край = Kraj, № 3–4, с. 171–183.
Іваноў, Я. Я. (2003а). Кузьма Чорны: «Трэба глыбей убіраць у сябе жыццё …» (матэрыялы да «Анталогіі беларускага літаратурнага афарызма»). [У:] Край = Kraj, № 3–4, с. 220–222.
Іваноў, Я. Я. (2003б). Праблемы лінгвістычнага вывучэння афарызма. Магілёў, 194 с.
Іваноў, Я. Я. (2003в). Прынцыпы супастаўляльнага апісання афарыстычнай парэміялогіі беларускай і рускай моў. [In:] Studia sławistyczne, t. 4, s. 49–55.
Іваноў, Я. Я. (2003г). Семантычная тыпалогія афарызма ў славянскіх і германскіх мовах. [In:] Frazeologické štúdie, t. III, s. 43–60.
Іваноў, Я. Я. (2003д). «Фразеалагізацыя» моўных афарызмаў і феномен міжузроўневай аманіміі. [In:] Studia Russica, t. XX, pp. 143–153.
Іваноў, Я. Я. (2004а). Афарыстыка мовы мастацкага твора. Паэма Якуба Коласа «Новая зямля»: лексікаграфічны аспект. Магілёў, 84 с.
Іваноў, Я. Я. (2004б). Дыферэнцыяльныя прыметы афарызма. Магілёў, 160 с.
Іваноў, Я. Я. (2004в). Семантыка афарыстычных выказванняў (на матэрыяле славянскіх і германскіх моў). [У:] Веснік Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Серыя 4, № 1, с. 63–68.
Іваноў, Я. Я. (2004г). Фразеалогія vs. Афарыстыка (да праблемы катэгарыяльнага размежавання фразеалагічных і афарыстычных адзінак мовы). [В:] Известия Гомельского государственного университета имени Ф. Скорины, № 1 (22), с. 29–32.
Іваноў, Я. Я. (2005). Аб другасным спосабе дэрывацыі непрэцэдэнтных афарызмаў. [В:] Грани слова. Сборник научных статей к 65-летию профессора В. М. Мокиенко. Алексеенко М. и Вальтер Х. (отв. ред.). Москва, с. 463–468.
Іваноў, Я. Я. (2006). Да праблемы вызначэння асноўнага парэміялагічнага фонду беларускай мовы. [У:] Веснік Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Серыя 4, № 3. с. 103–109.
Іваноў, Я. Я. (2008). Катэгарыяльныя разнавіднасці і сферы ўжывання афарызмаў розных семантычных тыпаў. [У:] Вучоныя запіскі Брэсцкага дзяржаўнага ўніверсітэта імя А. С. Пушкіна, т. 4, ч. 1, с. 36–44.
Іваноў, Я. Я. (2011а). Крылатыя афарызмы ў беларускай мове: з іншамоўных літаратурных і фальклорных крыніц VIII ст. да н. э. – ХХ ст. Тлумачальны слоўнік. Магілёў, 164 с.
Іваноў, Я. Я. (2011б). Парэміялагічныя сістэмы беларускай і рускай моў: падабенствы і разыходжанні. [В:] Філологічні студіï. Науковий вісник Криворізького держ. пед. ун-ту, вип. 6, ч. 2, с. 53–63.
Іваноў, Я. Я. (2011в). Праблема ўласна лінгвістычнага вызначэння паняцця «афарызм». [У:] Веснік Гродзенскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Янкі Купалы. Серыя 3. № 1 (108), с. 95–102.
Іваноў, Я. Я. (2013). “Беларусу і ў Парыжы сняцца Белізна бяроз і сосен медзь…” (да складання “Анталогіі беларускага літаратурнага афарызма”: Пімен Панчанка). [У:] Даследаванні па германскай і славянскай філалогіі = Acta Germano-Slavica. Іваноў Я. Я. (рэд.). Магілёў, вып. 5, с. 108–114.
Іваноў, Я. Я. (2014). «Ёсць у паэта свой аблог цалінны, Некрануты прастор для баразён …» (да складання «Анталогіі беларускага літаратурнага афарызма»: Аркадзь Куляшоў). [У:] Куляшоўскія чытанні: Міжнародная навукова-практычная канферэнцыя, 24–25 красавіка 2014 г. Абабурка М. В. (рэд.). Магілёў, с. 51–55.
Іваноў, Я. Я. (2017). Афарыстычныя адзінкі ў беларускай мове. Магілёў, 208 с.
Іваноў, Я. Я. і Іванова, С. Ф. (2007). Польска-беларускі парэміялагічны слоўнік = Polsko-białoruski słownik paremiologiczny. Магілёў, 192 с.
Іваноў, Я. Я. і Раманава, Н. К. (2006). Беларуска-нямецкі парэміялагічны слоўнік = Belarussisches-Deutsch paremiologisches Wörterbuch. Магілёў, 108 с.
Королькова, А. В. (2005). Русская афористика. Москва, 344 с.
Королькова, А. В. (2018). Афористика в контексте русской культуры. Смоленск, 226 с.
Лингвистика афоризма. Хрестоматия. (2018). Иванов Е. Е. (сост.). Минск, 302 с.
Словарь афоризмов и цитат из польской литературы XVI–XX веков = Słownik aforyzmów a cytatów z literatury polskiej od XVI do XX wieku: для изучающих польский язык как иностранный. (2005). Иванов Е. Е. (ред.). Могилев, 104 с.
Языковая природа афоризма: очерки и извлечения (2001). Иванов Е. Е. (сост.). Могилев, 440 с.
Ivanov, E. (2002). Paremiological Minimum and Basic Paremiological Stock (Belarusian and Russian). Prague, 136 p.
